قلعه‌ی نادعلی، بزرگ‌ترین سکونت‌گاه ناحیه‌ی غربی افغانستان فعلی بوده است طی قرن اخیر در جوار این شهر قدیمی که گفته می‌شود زرنج،  پایتخت امیر یعقوب لیث صفاری بوده است، شهری جدید بنا می‌شود که نزد افغانستانی‌ها به صورت عام، شهرنو و به‌طور رسمی به اعتبار تاریخی‌ قلعه‌ی نادعلی، شهر زرنج نامیده شده است.

به گزارش پایگاه خبری سیستان و بلوچستان این شهر که براساس نقشه‌ و استانداردهای آمریکایی شهرسازی، طراحی و استقرار یافته، مرکز استان نیمروز افغانستان است و تا مرز میلک جمهوری‌اسلامی‌ایران تنها هفت کیلومتر فاصله دارد و جمعیتی حدود ۵۰ هزار نفر را در خود جای داده است.
مردم این شهر عمدتاً بلوچ و در رده‌ی دوم پشتون و اندکی نیز تاجیک هستند که با ساکنین منطقه‌ی سیستان، قرابت دیرینه‌ی اجتماعی دارند. طوایف عمده‌ی این شهر عبارتند از: بارک‌زایی، نورزایی، گرگیچ، رخشانی، سارانی، نارویی جوتیغ، کوهکن و خدری.

در دهه‌ی ۱۳۷۰ هیچ خیابانی از این شهر نوساخته، آسفالت نبود که با کمک‌های بین‌المللی و در قالب قراردادی، شهرداری زهک، آسفالت آن را تامین و اغلب خیابان‌ها شکل مناسبی به خود گرفتند.
این شهر فاقد آب شرب بود، ابتدائاً بخشی از آب آن از طریق چاه‌نیمه‌های ایران تامین شد و جدیداً منابعی را از جنوب این منطقه برای انتقال، تجهیز نموده‌اند.
شبکه‌ی اولیه‌ی برق فشار متوسط و ضعیف شهر در قالب توافق‌نامه‌ای توسط جهادسازندگی سیستان اجرا و تامین برق نیز توسط ایران صورت می‌گیرد، گفته می‌شود به‌زودی کار تولید برق از سد کمال‌خان آغاز می‌شود و نیاز به برق ایران مرتفع می‌شود. لازم است ذکر کنیم که بخشی از خانوارهای ساکن در این شهر و سایر نقاط افغانستان از پانل‌های خورشیدی برای تامین برق در طیف نسبتاً وسیعی استفاده می‌کنند.
با احداث پل ابریشم و پایانه‌ی مرزی میلک، روزانه تا ۴۰۰ کامیون از روی این پل تردد داسته و مواد غذایی، مصنوعات پلاستیکی، فرش ماشینی، سیمان، پوشاک و لوازم بهداشتی، سیب‌زمینی، گوجه‌فرنگی، پمپ آب، کنسرو لوبیا، کولر آبی، نمک، کلمن آب و قیر و زغال سنگ صادر می‌شود.
مصالح ساختمانی مورد استفاده‌ی این شهر از آجر گرفته تا موزائیک، کاشی، سرامیک و سیمان از ایران تامین می‌شود.
سوخت مورد نیاز این شهر اعم از نفت‌سفید، گازوئیل  بنزین از ایران تامین می‌شود.
قمیت نان و آرد در این شهر به شکل فاجعه‌باری گران است، جلوی نانوایی‌ها همیشه تعدادی افراد فقیر برای مطالبه‌ای تکه‌ای نان منتظر هستند. در عین حال آرد و نان، همه روزه از سطح نانوایی‌های منطقه‌ی سیستان، جمع‌آوری و به این شهر گسیل می‌شود.
یکی از پدیده‌های تجاری در شهرهای زابل، زهک و دوست‌محمد، وجود فروش‌گاه‌های عمده‌فروشی بیش از توان طبیعی منطقه است. اقلام فراوان و مختلف سوپرماکتی روزانه از این فروش‌گاه‌ها به زرنج ارسال می‌شود.
در عین حال در بازار زابل، چهارراه رسولی، بازارمشترک، بازارهای سرپوش زاهدان، بوتیک‌لته، ام.آ‌.ام و میادین خرید و فروش دام، شیرآباد، کریم‌آباد و محله‌ی ابوذر زاهدان، هزاران تبعه‌ی افغانستانی با شناس‌نامه و بی‌شناس‌نامه زندگی می‌کنند و از مواهب جمهوری‌اسلامی‌ایران بهره‌مند هستند و گاه افرادی دوتابعیتی می‌باشند.
عموم مردم شهر زرنج، با سیستانی‌ها قرابت دارند و تعاملات خوبی نیز داشته، در غم و شادی، نعمت و نقمت هم‌دیگر مشارکت داشته‌ و دارند. اما معدودی حاکمان غیربومی، سیاست‌های غیرانسانی و دیکته‌شده‌ی جهان‌خواران را در منطقه اجرا می‌کنند که به برهم‌ریختن مناسبات اجتماعی، اقتصادی دو طرف خواهد انجامید.

یادداشت/ عباس نورزائی